İhtilaf; ayrılık, uyuşmazlık ve anlaşmazlık' gibi anlamlara gelir. İhtilafın tarihi insanlık tarihi kadar eskidir. Bu demektir ki, insan var oldukça ihtilaflar da olacaktır. Aslında sorun ihtilafın olması değil, ihtilafın ayrılığa ve düşmanlığa dönüşmesidir. Diğer bir ifade ile sorun ihtilafın varlığı değil, ihtilafı müzakere ahlakının yokluğudur. İhtilaf meşru çerçevede kaldığı takdirde bir zenginlik ve anlamlı bir farklılıktır.
Seviyeli tartışmalar, düzeyli fikir alışverişleri, ilkeli ihtilaflar insanların muhakeme gücüne, mukayese kabiliyetine katkı sağlar. Aslında ihtilaf; 'iyi'yi' ve “doğru'yu” arama çabasıdır. Böylesi bir ihtilaf yıkıcı değil yapıcı, aşağılayıcı değil araştırıcı, ayrılık vesilesi değil düşüncede derinleşmenin kapısıdır.
Kuran ihtilafı reddetmez. Çünkü ihtilaf insanın tabiatında vardır. “Hakikaten biz bu Kur'an'da insanlar için her türlü misali sayıp dökmüşüzdür. Fakat tartışmaya en çok düşkün varlık insandır. (Kehf Suresi 54) ayeti bu gerçeğin ifadesidir. Tartışma farklı fikirlere tahammül ve hakikate saygılı olunduğu sürece mahzurlu değildir. Her İnsan kendi görüşünü, yorumunu, anlayışını elbette önemser, ancak kimse kendi görüşünü mutlak doğru diye dayatma hakkına sahip değildir. Hele hele dinin kesin hüküm koymadığı konularda hiç kimse kendi görüşünü dinin kendisi diye lanse edemez. O görüş sadece o kişini ondan anladığıdır. İşin ehli olmadan bilmediği konuda konuşma meraklıları ihtilafın körükçüleridir. İmam Gazali Hz. nin “Bilmeyenler susaydı insanlar arasında ihtilaf azalırdı.” Tespiti dikkat çekicidir.
Sahabe mümkün olduğu kadar, özellikle önemsiz konularda ihtilafa düşmemeye çalışmıştır. Kişisel kaprislerden kaçınma hassasiyeti ve takvaları ihtilafa düştükleri konularda hedeflerini hakikat arayışına yöneltmiştir. Tartışma esnasında İslami davranış kurallarına sıkı sıkıya bağlı kaldıklarından meseleleri nazikçe ve dostane bir tavır içinde tartışmışlar, kötü ve aşağılayıcı bir dil kullanmaktan kaçınmışlardır. Her biri karşısındakini anlamak için dikkatlice dinleme nezaketinin müzakerenin temel esası olduğu bilinci ile hareket etmişlerdir.
Dinin kendisi bütünleyici iken, kişinin kendi özel görüşleri ile bölücü ve parçalayıcı olması İslam’ın özü ile örtüşmez. Özellikle kendi düşüncelerini Kur'an'a söyletme sefilliğine düşülmemelidir. Din adına didişme, polemik, münakaşa marifet değildir. Önemli olan hakikatin ortaya çıkmasını ve kabullenilmesini sağlamaktır. “Dinlerini darmadağın edenlerden, bölüklere parçalananlardan, yalnız kendinin olanla övünenler takımından olmayın." (Rum Suresi 32) ayeti gösterir ki, dini kendi anlayışına indirgemek, dini parçalamak ve hizipçiliği başlatmak olur. Kendi düşüncesini tek doğru gören fikrin değil fitnenin peşindedir.
Bir düşünceyi savunmak ayrı, saldırganlık ayrı bir şeydir. Farklı fikirleri boğmak, bastırmak, yok etmek başarı değil bağnazlıktır, fanatikliktir. Fanatizm anarşizmin fikri alt yapısıdır. Fanatizm, ne fikir ne de sınır tanır. Bugün İslam dünyasını kasıp kavuran sorunların başında fanatizm gelir. Bu yolla bir şekilde muhalifleri susturabilirsiniz ama asla kazanan olamazsınız. İhtilaflarda baskın olan ihtiraslarımız ise, aklımız ve kalbimiz devreden çıkar, komplekslerimizin kurbanı oluruz. Bir tartışmada kızgınlık gösteren, o andan itibaren gerçek için uğraşmayı bırakıp kendisi için uğraşmaya başlar.
İhtilaflarda ihtiras ve intikam hakimse insaf elden gitmiş, ahlaki zafiyet başlamıştır. İlahi fermandır; birbirleri ile didişenlerin gücü ve direnci kalmaz. “Allah'a ve Peygamberine itaat edin, birbirinizle çekişmeyin, sonra zayıflarsınız, kuvvetiniz kalmaz, sabredin, şüphe yok ki Allah, sabredenlerle beraberdir. (Enfal 46) ayetinin öngördüğü bilince Müslümanlar olarak çok ihtiyacımız var. Bir toplum ne kadar sürtüşürse o kadar sürünür. Husumet, haset, hakaret içeren tartışmalar düşmanlığı körükler.
İhtilaflı konularda farklı bakış açıları ve çıkış yolları mümkünken farklı düşüneni yermek, yok saymak doğru değildir. Doğrunun ortaya çıkarılması amaçlı tartışmaya vesile olan ihtilaf aslında ihtiyaçtır. Şiddetli ve kırıcı tartışmalar, iki tarafın da doğru dürüst bir kanıt gösteremediği konularda yapılır. Tartışma bilgi değiş tokuşu; münakaşa ise duygu değiş tokuşudur.
İhtilaf ahlakının olmadığı yerde kılıçlar çekilir. Herkes karşısındakine diz çöktürmenin derdine düşer. Birbirinin ipini pazara çıkarmak, kuyusunu kazmak marifet değildir. Marifet hakikatin ortaya çıkması adına bir yol bulmaktır. Muhatabı mahcup, mağlup etmeden medenice meramımızı anlatabilmektir. Muarızlarımızı hırpalamak, harcamak, haşlamak, muhatabı kaybetmekten ve düşüncemize düşman etmekten başka işe yaramaz.
Bugün, ihtilaflarımızın düşmanlarımızın elini güçlendirdiği acı bir gerçektir. Müslümanlar arasındaki sorunun temel nedeni, ihtilafları seviyeli, bilgili ve tartışma ahlakı içinde çözememektir. Bunu aşmanın yolu ihlaslı, insaflı ve ölçülü olmaktır. Bu durumlarda her Müslüman için doğru ve zaruri duruş yeri; sorunların çözümü adına öncelikle fitne savar olmak, ahlaklı ve adil olmayı elden bırakmamaktır.
Allah razı olsun hocam. Çok güzel bir tesbit.
Çok güzel ve anlamlı bir yazı olmuş. Yüreğinize, kaleminize sağlık. Tebrik ederim.
Tartışma bilgi değiş tokuşu; münakaşa ise duygu değiş tokuşudur.
ALLAH CC RAZI OLSUN İNŞALLAH DEGERLİ HOCAM CUMANIN FEYZ VE BEREKETİ CÜMLEMİZİN ÜZERİNE OLSUN İNŞAALLAH
Müslüman için doğru ve zaruri duruş yeri; sorunların çözümü adına öncelikle fitne savar olmak, ahlaklı ve adil olmayı elden bırakmamaktır.
Günaydın hocam hayırlı cumalar..yazi harika yine yüreğinize sağlık.Kesinlikle öyle
Cumanızı tebrik eder, sıhhat ve afiyetler dilerim. Dualarınızı istirham ederim vesselam...
Okuyanların istifade edeceği hikmetli bir yazı.
AMİN. ALLAH RAZI OLSUN. CÜMLEMİZİN CUMASI MÜBAREK OLUR İNŞALLAH.
Amin bilmukabele allah razı olsun hayırlı cumalar allah'a emanet olun
Hayırlı cumalar hocam .Her hafta bizi bilgilendiriyosunuz Allah razı olsun.
Doğrular için tartışalım fakat nefis için münakaşa etmeyelim... Hayırlı Cumalar olsun inşallah... Selamlar
hayırlı cumalar kıymetli hocam sevkiler saygılar
Evet hocam bugünkü yazınız gerçekten çok önemli.Tartışmasını bilmeyene haber anlatmak kendisinin doğru bildiğinde israrcı olmak ,araştırmadan, sorgulamadan yoksun kişilerle istişare veya paylaşım maalesef çok zor..
sorun ihtilafın varlığı değil, ihtilafı müzakere ahlakının yokluğudur ifadesi çok doğru.
İçeriği mükemmel tespitler, ve her cümlesi kitap yazılacak çapta anlamlarla dolu bu güzel yazınız için çok teşekkür ederiz.
Allah razı olsun hocam çok güzel bir bölüm olmuş okudum hepsini elinize sağlık.
Kaleminize sağlık öğretmenim. Cumanın hayrı ve bereketi üzerinize olsun
Amin Amin Amin Hocam Cumanı rahmeti bereketi ve tüm güzellikleri üzerine olsun
Hayırlı cumalar hocam Allah sizden razı olsun çok güzel bir yazı çağımızın insanları için çok anlamlı ders almamız gereken çok şeyler çok teşekkür ederim
Allah razı olsun hocam. Bilmeyenler bilmediğini de bilebilse... hep yarı cahillerin kendini alim sanmasindan çekiyoruz galiba
Yürekten katılıyorum...
Allah razı olsun hocam. Rabbim bizleri kısır çekişmelerden korusun. Hak tan, adaletten ayırmasın.
Sağ olasın hocam. herkese çok güzel dersler var bu yazıda.