Bir defasında Allah Resulü s.a.v. eline üç tane sopa aldı. Birini önüne, diğerini yan tarafına, üçüncüsünü de uzak bir yere dikti. Sonra ashabına hitaben:
– Bunun ne anlama geldiğini biliyor musunuz, diye sordu. Ashab:
– Allah ve Resulü daha iyi bilir, dediler. Bunun üzerine Resûlullah s.a.v. meseleyi şöyle izah etti:
– “Bu (önümdeki sopa) İNSAN, bu (yanımdaki sopa) ONUN ECELİ, bu da (uzaktaki sopa) EMELLERİdir. İnsanoğlu emellerinin peşinden koşarken, daha ona ulaşamadan eceli onu yakalayıverir” buyurdu. (İhya, V, 116)
Minhâcü’l-Âbidîn adlı eserinde kalbin afetlerini uzun uzadıya ele alan İmam Gazalî rh.a, kalbin en büyük fitnesi ve kalpteki insânî duyguları kökünden yok eden dört afetten biri olarak tûl-i emeli zikreder. (Diğerleri: Acelecilik, haset ve kibir.) Tûl-i emel; gerçekleşmesi uzun zamana bağlı ümit ve arzula anlamına gelir.
Tûl-i emeli, bütün hayır ve taatleri yok eden, bütün sû-i ameli(kötü ameller) şer ve fesadı davet eden, insanları bela ve kötülüklere sürükleyen bir afet olarak tanımlayan İmam Gazalî rh.a., şu tespitlerde bulunur:
“Bil ki, tûl-i emel sahibi olduğun zaman sende dört tehlike meydana gelir:
1- Tûl-i emel, sahibini ibadete karşı tembelliğe ve gevşekliğe sevk eder.
Bu durumda kişi, ‘Günler geçse de zamanım var, yapacağım’ der ve ibadet etmeden ömrünü boşa geçirir. Sonra da ömrü vefa etmez. Emeli uzun olanın da ameli kötü olur.
2- Tûl-i emel, tevbeyi geciktirmeye ve terk etmeye sebep olur.
Uzun emel sahibi kişi şöyle düşünür: ‘Daha gencim, tevbe etmeye zamanım çok. Şimdi çalışıp kazanayım, şu dünyanın tadını çıkarayım. Sonra tevbe edip sâlih amel işlerim.’ Böylece kendimi tamamen dünya işlerinden çekerim, derken ecel gelir. Tevbe etmeden ve umduklarından mahrum olarak ölür gider.
3- Tûl-i emel insanı hırsla mal toplamaya, dünya ile meşguliyetinin artmasına sebep olur, ahireti unutturur.
Kişi uzun emel halindeyken, “Gücüm, kuvvetim varken fazla mal kazanıp biriktireyim. Bir müddet sonra ihtiyarlık gelir. Zayıflar, takatten düşerim, çalışıp kazanamaz hale gelir fakir ve perişan olurum, ihtiyarlıkta yokluk zordur” der. Bu ve benzeri düşüncelerle fani dünyaya sarılır ve mal toplama hırsına kapılır. Malının zekâtını, sadakasını vermez. O bu düşünceler içerisinde didinirken birden ecel gelir ve kazanıp biriktirdiği her şey dünyada kalır. Vebalini, günahını yüklenerek gider. Ebedî bir hasret ve pişmanlık içinde kalır. Kişinin emeli ecelinin ötesindeki günlere taşar ve böylece haddini aşar, pişmanlığını artırır.
4- Tûl-i emel kalbi katılaştırır ve ahireti unutturur.
Çünkü uzun emellerin peşinde koşan kimse ne günahlarını hatırlar ne ölümü ne de mezardaki halini düşünür. Bu gibilerin düşüncesi ve konuşması hep dünyadır. Netice itibariyle bu hal kalbin kararmasına, katılaşmasına, ahiretin unutulmasına, günahların hatırlanmamasına sebep olur. Bu durumda olan bir insanın kalbinde saflık, içinde merhamet, aklında tevbe ve ahiret düşüncesi gibi dinî ve insanî erdemler bulunmaz. Bu haller ancak işlenen günahların azabını, ahiretin hallerini, ölümün ızdırabını ve sonucunu düşünmekle meydana gelir. Demek ki dünya için uzun emel beslersen, gaflete dalıp tevbe etmeyi ihmal eder ve çok günah işlersin. İbadeti az yaparsın. Hırsın artar, günahların çoğalır, kalbin kararır ve beklemediğin bir günde, istemediğin bir şekilde günahlarını yüklenerek göçer gider, yaptığın yanlışların, yapmadığın doğrularınla baş başa kalır, hesabını vermeyeceğin bir akibette perişan olursun. Allah c.c bu kötü akibeti yaşamaktan bütün mü’minleri muhafaza etsin.
Gelecek haftaki köşe yazımızda İmam-ı Gazzali’nin Tûl-i emel hastalığından korunmak için tavsiyelerini sizlerle paylaşacağım. Allah’a emanet olun.
Allah razı olsun hocam.
Hocam allah razı olsun cok tesekkur ederiz
Kaleminize sağlık.Selam ve dua ile.
Kaleminize, kelamınıza, yüreğinize, ilminize bereket.
Amin.Ecmain.????????
Eyvallah çok teşekkür ediyorum muhterem hocam
Amin mevlam razı olsun kıymetli hocam
ALLAH RAZI OLSUN... ALLAHIN RAHMETİ, RIZSI ÜZERNE DAİM OLSUN..
Hocam bu bilgiler hazine. Oku oku kendini ayarla.
Değerli hocam aydınlatıcı yazılarınız için teşekkür ediyorum. İstifade etmeye çalışıyoruz...
Tuli Emel kötü ameli, günah işlemeyi davet eder.
Tebrikler Hocam. Harika bilgiler bunlar
Mükemmel bir yazı, harika bir bilgi. Gazali çok güzel tespitler yapmış.
Amin, Allah razı olsun hocam.
Hocam teşekkür ederim. Bu tür güzel yazılarınızdan çok istifade ediyoruz. Size dua ediyoruz.
Yazılarınız çok eğitici Hocam. Yüreğinize sağlık.
Eyvallah Hocam. Halimizin hastalığı belli oldu.
Allahım tül-i emel hastalığından cümlemizi korusun inşallah ????. Kaleminize yüreğinize sağlık öğretmenim
Eyvallaaah hocam Gönüllerin hükmünü elinde bulunduran rabbimmgönlümizden O'nun ve habibinin ssvgisini aşkını muhabbetini imanımızı iteatimizi eksiltmesin inşallaaahh
Allah razı olsun hocam.Hayırlı akşamlar
Amin Allah razı olsun
Bilmediklerimiz çok, güzel yazılarınızla çok şey öğreniyoruz. Teşekkür ederiz
Bizi anlatmışsın Hocam.